I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza jest najstarszą szkołą średnią na Kujawach Zachodnich. Jej początki sięgają 1855 r., kiedy to otwarte zostały pierwsze trzy klasy gimnazjalne w pofranciszkańskim budynku Szkoły Realnej przy obecnej ul. Królowej Jadwigi. W 1860 r. wszystkie istniejące wtedy oddziały przeniesione zostały do nowo wzniesionego neoklasycystycznego gmachu przy ul. Szkolnej, do którego w latach 1913-1915 dobudowano nowy dwuskrzydłowy obiekt z obszerną aulą. Te dwa gmachy do dziś stanowią zasadniczą bazę dydaktyczną Liceum Kasprowicza.

Początkowo była to pruska Wyższa Szkoła dla Chłopców, od 1858 r. progimnazjum, a od 1863 pełne gimnazjum (po upaństwowieniu w 1869 r. królewskie – Koenigliches Gymnasium zu Inowrazlaw), z programem realizowanym łącznie z klasą przygotowawczą przez całe 10 lat. Uczęszczali tutaj młodzi Niemcy, Żydzi oraz Polacy, którzy – wobec systematycznego pomniejszania przez władze legalnej obecności języka polskiego – organizowali konspiracyjne koła samokształceniowe (kółko literackie im. Wincentego Pola, potem Towarzystwo Tomasza Zana), a w okresie I wojny światowej – tajną drużynę harcerską. W efekcie takiej właśnie postawy – pomimo mocno nasyconego pruskim patriotyzmem programu nauczania – szkoła wydała liczne grono młodych Polaków, którzy pozostając wierni własnym tradycjom narodowym stanowili w odrodzonej ojczyźnie dobrze przygotowaną elitę społeczeństwa polskiego.

W czasach II Rzeczypospolitej szkoła pozostawała najpierw 8-letnim gimnazjum męskim, przekształconym po reformie jędrzejewiczowskiej z 1932 r. w 4-letnie gimnazjum kończące się tzw. „małą maturą” oraz 2-letnie liceum zakończone egzaminem dojrzałości. Szkoła, której patronem był od 1926 r. dawny wychowanek Jan Kasprowicz, konsekwentnie utrzymywała elitarny charakter i wysoki poziom nauczania. Absolutną większość ówczesnej zachodniokujawskiej inteligencji stanowili absolwenci „Kasprowicza”, a wychowane w starych szkolnych murach pokolenie kujawskich Kolumbów wspaniale zasłużyło się dla sprawy narodowej w okresie II wojny światowej.

Przez pierwsze powojenne lata (1945-1948) placówka działała w dawnej strukturze (łącznie z gimnazjum dla dorosłych), potem zamieniona została w 11-latkę z oficjalną nazwą: Państwowa Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego i Licealnego im. Jana Kasprowicza (7-letnia podstawówka plus 4-letnie liceum), od 1956 r. w pełni koedukacyjna. Począwszy od 1961 r. pozostało już tutaj samo tylko liceum, ale za to przeznaczone dla coraz szerszego grona uczniów. Tę masowość najlepiej ilustruje fakt, że o ile przez pierwsze 100 lat działalności szkoła doczekała się tylko ok. 500 absolwentów, to w ostatnim 50-leciu było ich już ponad 9 tysięcy! To nie mogło nie odbić się na poziomie nauczania, choć kolejni dyrektorzy i nauczyciele czynili wiele, aby łagodzić skutki nowej, egalitarnej i coraz bardziej liberalnej polityki oświatowej. Szkoła wdrażała liczne nowatorskie programy nauczania, otwierała klasy autorskie, wprowadzała różnego rodzaju innowacje dydaktyczne, mocno nastawiając się na pracę z uczniami zdolnymi. Od początku aktywna w ruchu olimpijskim, doczekała się wspaniałych sukcesów, zwłaszcza z chemii, języka polskiego, matematyki, biologii. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że od 1980 r. „Kasprowicz” należy do Towarzystwa Szkół Twórczych, które promuje wyrównywanie szans oświatowych, ale w żadnym razie wyrównywanie poziomów nauczania!

Szkoła pozostaje otwarta na świat i wszelkie nowości, ale widzi głęboki sens w opieraniu się na własnych tradycjach, które to przede wszystkim sprawiają, że „Kasprowicz” odbierany jest współcześnie nie tylko jako placówka oświatowa, ale jako ważny czynnik kujawskiego dziedzictwa kulturowego, ośrodek wydawniczy i opiniotwórczy, działający aktywnie na rzecz miejscowego społeczeństwa, a przy tym w miarę stabilny, hołdujący sprawdzonym wartościom. „Kasprowicz” to również międzypokoleniowa rodzina wychowanków, czego najlepszym odzwierciedleniem jest skupiające ponad 600 członków Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza, które organizuje liczne zjazdy, spotkania oraz – wspólnie z SKS „Kasprowicz” – imprezy sportowe, z których szczególne znaczenie ma Ogólnopolski Turniej Koszykówki Juniorów o Memoriał Profesora Józefa Bączkowskiego.

Ważnym wydarzeniem w życiu miasta stały się obchody 150-lecia szkoły, a jubileuszowy rok 2005 ogłoszony został przez Radę Miejską Inowrocławia „Rokiem Liceum Jana Kasprowicza”. Ostatnio szkołę spotkało jeszcze jedno wyjątkowe wyróżnienie – medal Kujawsko-Pomorskiego Sejmiku Samorządowego za szczególne zasługi dla naszego województwa. Najlepszą jednak wizytówkę szkoły stanowią jej wychowankowie. Nazwiska Jana Kasprowicza, Henryka Arctowskiego, Jana Molla, Mariana Biskupa, prymasa Józefa Glempa, kardynała Jana Filipiaka, Stanisława Szenica i wielu innych działają na wyobraźnię młodych, którzy planują naukę w szkole ponadgimnazjalnej. Powiązana rodzinnymi tradycjami „sztafeta pokoleń” trwa i dzisiejszy „Kasprowicz” nie ma problemów z naborem zdolnej młodzieży, pozostając nadal szkołą aktywną, widoczną, liczącą się w ogólnopolskich rankingach.